Rellen: juist nu is het belangrijk te snappen wat er aan vooraf gegaan is!
Heel Nederland wordt opgeschrikt door de rellen afgelopen week. De premier bezocht de Schilderswijk in Den Haag en sprak met personeel van een instelling voor verstandelijk gehandicapten waar de avond ervoor de ramen met hamers werden ingeslagen. Mark Rutte op de NOS: “Dit is crimineel gedrag, dan gaan we niet zoeken naar diepe sociologische betekenissen of oorzaken.” Pedagoog Stijn Sieckelinck, per 1 maart Lector Youth Spot – Jongerenwerk aan de Hogeschool van Amsterdam, pleit juist wél voor analyse en herstel van vertrouwen.
De grote verontwaardiging over de rellen is op zijn plek, als je met eigen ogen ziet hoe de vlam in de pan kan slaan. “Maar juist nu is het belangrijk te snappen wat er aan vooraf gegaan is”, stelt Stijn Sieckelinck. “Begin vorig jaar is een pakket aan maatregelen tegen de pandemie genomen waarbij vrij snel gekozen is voor de ouderen. Jongeren moeten maar even geduld hebben, het zou allemaal tijdelijk zijn en vervolgens blijkt het een virus dat jonge mensen nauwelijks ziek maakt.” De overheid doet dus een opvallend beroep op solidariteit tussen generaties. Nu bijna een jaar verder valt het kabinet over de kinderbijslagaffaire waar ook discriminatie een belangrijke rol in speelt. En als klap op de vuurpijl is er nu de avondklok. “Dan is het niet verbazingwekkend dat jongeren die niet meer naar school gaan, niet meer in vrije tijd samen kunnen zitten, niet meer kunnen rondhangen, en nóg moelijker aan een baan komen dan voorheen een tegenreactie geven, zegt Sieckelinck.
Jongeren willen gezien worden
Sieckelinck weidt de heftige uitbarsting aan een lange opbouw van beperkingen van mogelijkheden voor jongeren. In die maanden is er een soort monsterverbond ontstaan van heel verschillende groepen die allemaal de overheid wantrouwen en een afkeur hebben van politici. Je hebt de hooligans (waar ook extreem rechts om heen hangt), de anarchisten en de anti-vaxxers, je hebt mensen die bezorgd of getroffen zijn over corona-beleid en je hebt de jongeren van wie vrijheid is weggenomen en die gaan rellen. “De tegenreactie wordt ook eens sterk beïnvloed door social media waar jongeren elkaar doorgeven waar gereld kan worden en waar de politie staat. Het is een moment om confrontatie op te zoeken. En als je dan over jongeren praat, gaat het vaak over jongeren met een migratie-achtergrond. Die jongeren willen vooral opgemerkt worden, dat er over hen gepraat wordt, dat er rekening met hen gehouden wordt. Dat lukt niet wanneer iedereen binnen achter zijn beeldscherm blijft zitten. Het cynische is dan ook: alleen maar omdat ze de straat op gegaan zijn, zijn gaan rellen en vernieling zaaien, hebben we het er vandaag nog steeds over. Missie geslaagd, zou je dus kunnen stellen.”
Streng straffen, hard aanpakken, tuig
Depolariserend werken is op dit moment moeilijk, er is eigenlijk een te lange opbouw van teleurstelling en frustraties. Sieckelinck: “Al die krachttermen, dat wordt platformen van de jongeren gedeeld, en daar lachen ze mee en ontlenen ze status aan. Wat vooral nu moet gebeuren is een onderscheid maken tussen mensen die oprecht en op luide manier hun stem willen laten horen, maar dan zonder geweld. Dat onderscheid wordt bijna niet meer gemaakt. Men zegt: iedereen die daar komt is er op uit om te rellen. Als ik echter de correspondentie op Telegram bekijk, valt mij op dat, anders dan in app groepjes van jihadistische beweging of echte neanazi’s, er nog wél discussie is. Dat als iemand zegt: alsjeblieft geen winkels van kleine ondernemers, die niet zonder meer weggezet als: jij bent onze vijand. Zelfcorrigerend vermogen is wel een groot woord, maar er is wel enige plaats voor discussie over wat goed en fout is. Dus dat is op dit moment mijn belangrijkste tip aan bestuurders en beleidsmakers: doe recht aan die veelheid, gooi het niet allemaal op een grote hoop, deze groep wil niet als collectief geassocieerd worden met rucksichtslos geweld zonder aanziens des persoons, zoals bij terrorisme wel vaak het geval is. Verder is het belangrijk dat er geen ernstige slachtoffers vallen onder relschoppers of demonstranten. Dat worden marterlaren en dan escaleert het verder. Gelukkig, tot nu toe is dat nog goed gegaan.”
Hardleerse ouders
“En natuurlijk hardleerse ouders die nu nog niet beseffen hoe belangrijk het is om hun kinderen ’s avonds binnen te houden, moeten daarop kunnen worden aangesproken door de instanties en gestraft indien nalatigheid kan worden aangetoond”, stelt Sieckelinck.
Schade betalen?
Jongeren die de boel vernielen moeten dat maar betalen. Of de schade op de ouders verhalen. Sieckelinck: “Het is belangrijk in de opvoeding dat kinderen en jongeren leren dat er consequenties verbonden zijn aan je gedrag. Het helpt om duidelijk te zijn: een steen naar een politiebusje kost je en strafblad en twee maanden cel. Maar dat zal niet meteen afschrikken. Ze stellen zich op alsof ze weinig te verliezen hebben. Bedenk dat deze jongeren het gevoel hebben dat zij al overal voor verantwoordelijk worden gehouden. Zij vinden dat anderen nu eens verantwoordelijk moeten worden gehouden voor hún gedrag. Zo zie je in de apps veel plaatjes van de premier, waarvan ze zeggen: die gast moet vertrekken en niet langer lijsttrekker zijn. Je weet ook dat deze jongens, of veel van hun ouders schulden hebben en wonen in de buurten waar het geweld vandaan komt. Beleidsmakers moeten zoeken hoe je met een combinatie van jongerenwerk en politie deze jongeren een idee kunt geven wat het betekent als je schade aanricht aan je omgeving. Schade herstellen is belangrijker dan straffen. Dat is een lokale opdracht: als je weet welke jongeren in een gemeente hebben meegedaan, pak het dan lokaal aan. Je kan het gevoel vergroten dat je hiermee vooral je eigen mensen raakt en niet je tegenstander. Dat je woede legitiem is, maar je de pijlen volledig verkeerd hebt gericht. En dat het als een boomerang op de hele gemeenschap terugknalt. Dat is het wrange, men wil laten zien dat het men het zat is gecontroleerd en gecriminaliseerd te worden, maar men doet iets wat het beeld juist bevestigt.”
Herstellen
Pedagogen hebben een taak in de herstelfase vindt Stijn Sieckelinck. “Hoe kan je (lokale) beleidsmakers ervan doordringen, dat het belangrijk is dat je er iets van leert? Nu gaan we eerst een afkoelingsfase in zodat er ruimte is om het ook over andere dingen te hebben. En vervolgens moet je volwassenen inzetten die het leven van deze jongeren kennen. Niet politici, niet de beleidmakers en bestuurders. Maar de jongerenwerkers, wijkagenten, buurthandhavers, misschien ook wel de kleine ondernemers. Die staan met één been in leefwereld en een ander been in de systeemwereld. Die kunnen die brug maken. Dat zal niet morgen gebeuren want mensen zijn veel te kwaad.”
De rijksoverheid trekt de portemonnee voor jongerenactiviteiten in coronatijd, oplopend tot 58 miljoen. Sieckelinck: “Sinds maart vorig jaar hebben beperkende maatregelen steeds opnieuw veel van jongeren gevraagd, scholen zijn dicht, voorzieningen gesloten. Natuurlijk wordt van iedereen veel gevraagd, maar we moeten wel bedenken dat solidariteit, gegeven het feit dat het virus ook nog onschadelijk is voor jongere generaties, een prijs heeft. De jongeren waren toe aan een beloning, maar kregen een avondklok in de plaats. Je moet weten wat er speelt onder jongeren om ze veerkrachtig door de crisis te helpen. ZONMW en VWS moeten durven initiatieven te onderzoeken die op onorthodoxe wijze helpen dat vertrouwen van jongeren terug te winnen.”
