Judith: “Gemeenten redden het niet met grote zorgaanbieders alleen”

Systemen en methodes in de jeugdhulp en geestelijke gezondheidszorg ontwikkelen zich voortdurend. Als je daarin bijblijft en je profileert met waar je goed in bent, kun je je als kleine aanbieder onderscheiden van de grotere. Dan kom je uiteindelijk toch bij gemeenten in beeld. Judith van de Blokenhoeve, orthopedagoog-generalist (en tevens gz-psycholoog en cognitief- en gedragstherapeut) in West-Brabant, over hoe dat in haar praktijk gaat.

Hanneke is moeder van de nu zestienjarige Alex. Ze zocht hulp toen haar dochter veertien was, heel depressief en met last van angstklachten. “We zaten in een traject bij de reguliere GGZ, maar Alex had duidelijk meer specialistische hulp nodig. Op zoek daarnaar kwamen we in een soort oerwoud van tegenstrijdige adviezen terecht”, vertelt Hanneke. “Het Centrum Jeugd en Gezin gaf ons adressen waar we mogelijk passende hulp konden krijgen. Ze hadden echter allemaal een patiëntenstop óf een wachtlijst van vier maanden. Ter overbrugging kon Alex praten met een POH. Maar praten met een vreemde, daar had ze helemaal geen trek in. Van mijn zus hoorden we over EMDR. Het sprak ons aan, dus zochten we iemand die daar goed in was opgeleid. De huisarts verwees ons naar Judith. Zij had op korte termijn wél plek.”

Eigen praktijk

Die plek was in Judith’s eigen praktijk Chaya. Ze runt hem al sinds 2003 naast haar werk in loondienst, momenteel bij de GGZ Westelijk Noord-Brabant. Judith: “Mijn werk is nu eenmaal mijn hobby. In mijn vaste banen had en heb ik vaak heel zware gevallen. Ik vind het fijn om dan op zaterdag mensen te helpen waarvan ik weet dat we wat vlotter resultaat kunnen verwachten. Ik werf niet actief, maar ze komen onder andere bij mij via supervisanten, via een grote zorginstelling die geen ruimte heeft of, zoals Hanneke en Alex, via hun huisarts.”

Ouders en gemeente

Hanneke: “Ons eerste gesprek met haar was heel fijn. Ze nam echt de tijd en begreep goed wat Alex nodig had. Alleen de financiering was lastig, want Judith had geen contract met de gemeente Breda. Het zou allemaal heel lang gaan duren. Omdat we aan de gang wilden, besloten we op eigen risico het traject in te gaan.” Judith had dezelfde ervaring met trage financiële afwikkeling door gemeenten, maar merkte dat ouders die zelf met een vraag naar haar toe komen bij die gemeenten meer druk kunnen uitoefenen. Zij weten immers welke behandelaren ze al gehad hebben, en wat niet werkte.

Vijf duidelijkheden

Judith is gespecialiseerd in psychiatrische- en gedragsproblemen. “Ik ben nieuwsgierig naar wat een ander beweegt, wat diegene denkt en hoe ik iemand vanuit begrip kan helpen. Uiteindelijk wil ik mezelf overbodig maken, omdat diegene geleerd heeft zichzelf te helpen. Als je bijvoorbeeld werkt met mensen die een stoornis hebben in het autistisch spectrum, merk je dat ze nét iets anders bedraad zijn. Zowel de hoogbegaafden als de verstandelijk beperkten. Bij hen gebruik ik de methode Geef me de 5. Dat slaat op de vijf duidelijkheden die ze nodig hebben om de wereld te begrijpen. Het zijn antwoorden op de vragen wat, waar, met wie, wanneer, en de allerbelangrijkste: Hoe? Die slaan we vaak over, terwijl het autisten heel erg helpt als je dat precies uitlegt, en gewenst gedrag positief formuleert. Dus in plaats van te zeggen: ‘Niet met je voeten op de bank’ zeg je ‘Graag met de voeten op de grond.’ Bovendien let ik op de positieve kanten van een situatie: wat kan er wél? Dat wil ik laten zien aan pubers die het niet meer zien zitten. Of aan ouders die soms helemaal zijn vastgelopen.”

Cadeautje

Alex kwam bij Judith met slaapproblemen die ze al van kleins af aan had, en een pestverleden van later datum. “Ik heb eerst ingestoken op EMDR, voor een ziekenhuiservaring die ze had als baby van negen maanden. EMDR is een cadeautje om te doen. Het is een methode waarbij je de ontwikkeling van je cliënt weer op gang ziet komen. Dat is zelfs fysiek zichtbaar, met veranderingen in de frontale cortex en onder andere de amygdala en de hersenstam. Ik gebruik het ook met ernstig beperkte kinderen. Die zijn vaak getraumatiseerd door ziekenhuisopname, ongelukken of medische behandelingen waarbij ze niet begrijpen wat er gebeurt. Of door mishandeling of misbruik. Met EMDR ga je door de emoties heen. Het lichaam reageert mee. Dat kan gepaard gaan met wilde bewegingen en heftige emoties als angst, boosheid en verdriet. Ik sluit altijd positief af met spelen, muziek en plezier maken. Daarna kunnen ze ‘in het echt’ gaan oefenen. “

Corona en emoties reguleren

“Voorafgaand aan de EMDR gaf ik Alex psycho-educatie over wat trauma met je kan doen, waardoor ze bij zichzelf de symptomen van PTTS herkende. Tijdens de behandelingen bouwden we een vertrouwensrelatie op. Ze leerde haar spanningen reguleren door sporten, maar toen kwam corona en kon ze haar emoties níet meer reguleren. Daarom ben ik psychodiagnostisch onderzoek gaan doen. Alex is heel slim en had zich heel erg aangepast aan haar omgeving, maar ze bleek autisme en Gilles de la Tourette te hebben. Voor dat laatste heb ik haar verwezen naar een specialist, voor het eerste zijn we aan de slag gegaan met Geef me de 5. Vervolgens is ze ook van school veranderd. Ze zit nu in een klas voor kinderen met autisme en is er helemaal op haar plek. Begin december hebben we de therapie afgesloten. Ze kan het nu zelf.”

Moed

Alex beaamt dat. “Ik heb minder paniekaanvallen, ik ben vrolijker, ik heb geleerd om opener te zijn. Ik heb mijn eigen gebruiksaanwijzing leren kennen en kan mezelf nu beter helpen”. Moeder Hanneke vult aan: “We kregen praktische handvaten, zoals herkennen welk gedrag bij welk gevoel hoort, en hoe wij als omgeving Alex kunnen ondersteunen. Dat gaf ons zelf ook moed om door te gaan. We hebben zowel Alex als onszelf beter leren kennen. Het blijkt dat ook mijn man autistische trekjes heeft!”

Meerwaarde voor gemeenten

Werken in systemen en rekening houden met levenslopen, dat is wat Judith betreft de grote meerwaarde van de orthopedagogiek. Zeker in coronatijd, nu mensen veel meer worden teruggeworpen op elkaar, zie je hoe belangrijk gezinssystemen zijn. Judith: “De NVO mag die meerwaarde, dat belang van breed maatschappelijk denken best meer promoten. Gemeentemedewerkers zijn ook gebaat bij iemand die het overzicht heeft. Zeker als diegene voldoende specialistische mogelijkheden in huis heeft. Wanneer dat een kleine aanbieder is, weten ze ook altijd met wie ze van doen hebben. Het is dezelfde persoon die de afspraken maakt, ze uitvoert en weet wat ze belooft. Bij grote zorgaanbieders hebben ambtenaren vaak te maken met wisselende bemiddelaars, of zorgverleners voor ieder probleem apart. En de grote zorgaanbieders zelf hebben soms cliënten voor wie ze niets kunnen doen, of gewoon een hele lange wachtlijst.”

Zoveel vraag

Dan blijken er toch wegen te zijn om de financiën voor de kleine aanbieder rond te krijgen. Hanneke heeft uiteindelijk het voorgeschoten bedrag teruggekregen, met hulp van een jeugdregisseur, die de wegen wist voor een eenmalige maatwerkvoorziening. In de regio waar Judith werkt geeft de stad Tilburg de ouders een PGB, Roosendaal en Gorinchem hebben een constructie met onderaannemerschap en ook Breda heeft het netjes geregeld met een eenmalig contract. Judith: “Al kost declareren altijd veel tijd en vind ik dat soms frustrerend, ook als kleine aanbieder kun je dus bij de gemeente in beeld komen. Er is zoveel vraag, ze redden het niet met een paar grote aanbieders alleen.”

Bijblijven en je onderscheiden: hoe doet Judith dat?

Judith begon als orthopedagoog in de kinderpsychiatrie. Eerst in het speciaal onderwijs, later op de groep. Na een paar jaar deed ze de studie Ontwikkelingspsychologie en ging werken in het speciaal onderwijs en de zorg voor verstandelijk beperkte mensen. Ze richtte zich meer op trauma, zowel bij kinderen als bij volwassenen. Weer tien jaar later volgde ze de opleiding tot cognitief- en gedragstherapeut, met speciale aandacht voor de oplossingsgerichte therapie. In januari 2020 begon ze een nieuwe baan in de GGZ, waar ze tegelijkertijd de opleiding tot klinisch-psycholoog doet. Hierin komen naast specialistische behandeling en specialistische diagnostiek ook management / innovatie en wetenschappelijk onderzoek aan bod.
Tussen die langdurige studies door deed ze onder andere nog de opleidingen EMDR en Psychotraumatologie en de training Geef me de 5 voor hulp bij autisme. Ze is lid van meerdere beroeps- en specialistische verenigingen, ingeschreven bij diverse beroepsregisters, denkt mee in werkgroepen en ondersteunt vakgenoten als supervisor. Haar kennis van trauma, autisme, cognitieve beperking en oplossingsgerichte therapie deelt Judith graag. Als orthopedagoog-generalist vindt ze de NVO Kwaliteitsregisters heel belangrijk, naast de andere beroeps- en specialistische registers. Dit is één van de redenen dat ze dit jaar heeft meegedacht in de klankbordgroep NVO Kwaliteitsregisters. Ze vond het leuk en zinvol om mee te denken over de invulling van deze NVO Kwaliteitsregisters. Hierin kun je scholing, werkervaring en andere activiteiten zoals intervisie, goed bijhouden en collega’s, gemeenten, werkgever of zorgverzekeraar laten zien hoe vakbekwaam je bent. Ze doet dit alles met plezier, vooral “omdat je als mens en professional je hele leven ‘moet’ blijven leren.”

Tekst: Wilmie Geurtjens