Machteld: “Ik zie mijn studenten weer trots op zichzelf worden.”
Ze is orthopedagoog en docent op de HBO ICT-opleiding van de Haagse Hogeschool. Veel van haar studenten hebben special educational needs, vaak omdat ze een vorm van autisme hebben. Machteld Schölvinck probeert die studenten zo goed mogelijk voor te bereiden op het werkende leven. “Straks zijn ze de koning, want ze kunnen programmeren.”
“Autisme liep eigenlijk al als een rode draad door mijn opleiding”, vertelt Machteld. “Tijdens mijn postdoctorale opleiding werden vakantiekampen georganiseerd voor kinderen met een vorm van autisme en dan ging ik mee, ik leerde daar veel van. Ik werkte al een tijdje in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs, had me veel bezig gehouden met passend onderwijs en had alles eigenlijk wel gezien en meegemaakt. Ik had zin om andere dingen te ontdekken en begrijpen. Zo kwam ik terecht bij de begeleiding van jongvolwassenen. De diagnostiek en begeleiding heeft bij jongvolwassenen net weer andere accenten, dus ik was wel benieuwd hoe dat zou gaan. Ik had zin om die nieuwe wereld te ontdekken.”
Special educational needs
Precies op dat moment, inmiddels zo’n vijf jaar geleden, kwam er een vacature voorbij van de Haagse Hogeschool, gezocht bij HBO-ICT: een docent/specialist op het gebied van special educational needs. Machteld: “Aan de ene kant was die functie mij op ‘t lijf geschreven. Bij de opleiding ICT zagen ze dat er veel studenten waren die een vorm van autisme hebben en die wilden ze goed begeleiden. Maar aan de andere kant was het doodeng, want ik wist helemaal niets van IT. Ik ben toch voor die baan gegaan omdat ik dacht: de wereld wordt steeds digitaler en ik moet gewoon leren hoe dat allemaal werkt. Inmiddels geven we zelfs online les en voeren we iedere dag gesprekken via Teams, dus die digitalisering heeft een nog grotere vlucht genomen dan we al dachten. Na vijf jaar begrijp ik de IT-wereld een stuk beter en leer ik zelfs programmeren.”
Lesgeven én individuele begeleiding
Machtelds werkweek bestaat uit een combinatie van lesgeven en individuele begeleiding. Ze heeft een zorgstructuur ontwikkeld die op maat gesneden is voor de opleiding. De begeleiding begint al op het moment dat studenten zich aanmelden. “Bij de aanmelding moeten ze aangeven of ze ‘iets’ hebben. Op basis daarvan stuur ik een brief naar het huisadres. Geen mailtje, maar een brief. Stiekem hoop ik dan dat de ouders die brief ook onder ogen krijgen. In de brief leggen we uit dat we een speciaal traject hebben voor studenten die extra zorg nodig hebben. Studenten die zich hiervoor aanmelden, neem ik al voor het begin van de studie mee het gebouw in. Ik laat zien hoe de online leeromgeving werkt, wat de logica van de studie is en hoe die is opgebouwd. De studenten vinden het gewoon prettig om al dat soort zaken vooraf te weten. Zo kunnen ze al een klein beetje wennen, nog voordat de studie begint.”
Het eerste halfjaar gaat deze intensieve vorm van begeleiding door. “Ik praat een keer in de week een halfuur tot een uur met ze. Als ze aarzelen, zeg ik: zullen we het gewoon proberen, want better safe than sorry. Het is namelijk fijn om in het eerste halfjaar gewoon al je punten te halen en zo min mogelijk stress te hebben. Als je daar goed doorheen komt, lukt de rest van de studie ook vaak wel. Dan snap je hoe het werkt en heb je de cadans van het studeren gevonden.”
Soft skills
Samenwerken is een van de speerpunten bij HBO-ICT. Dat is een vaardigheid die studenten met een vorm van autisme moeilijke vinden, vertelt Machteld. “En dat geldt ook voor veel andere soft skills. In het eerste jaar moeten de studenten een dag per week in een groepje samenwerken. Dat is niet altijd makkelijk voor ze, maar ze moeten het toch leren. We begeleiden ze daar intensief bij, helpen ze om de dingen te doen die ze moeilijk vinden, zoals het stellen van hulpvragen. We helpen ze te zeggen: ‘Ik vertel niet zo makkelijk dingen uit mezelf. Dus als je iets van me wilt weten, vraag het dan.’ Dat gaat negen van de tien keer goed. We werken met de samenwerkingsmethodiek Scrum, die ook afkomstig is uit de IT. Het mooie daarvan is dat er voortdurend overzicht is voor iedereen en dat alle teamleden ook iedere dag expliciet naar zijn of haar taken wordt gevraagd. Steeds is er de check of je nog op één lijn zit met z’n allen. Dat is voor deze studenten enorm fijn, want zij willen nog wel eens de neiging hebben om heel lang hun eigen gang te gaan. Dan blijven ze doorzoeken naar de oplossing en durven geen hulpvraag te stellen.”
‘Ze worden straks gewoon de koning’
En als studenten dan uiteindelijk afstuderen, dan geeft dat Machteld het vertrouwen dat ze het wel gaan redden. “Ze worden straks gewoon de koning, want ze hebben leren programmeren en ze begrijpen hoe het werkt. IT wordt steeds belangrijker in ons leven en zij snappen het. Dat vind ik hartstikke leuk, vooral omdat het leerlingen betreft die vaak al een hele geschiedenis van problemen achter de rug hebben. Dat begon al op de kleuterschool, toen ze raar gevonden werden door de leerkracht of klasgenoten. En nu worden ze dus de positieve uitzondering. Ik vind het gaaf om ze te helpen om zelfverzekerd te worden, te zorgen dat ze trots op zichzelf kunnen zijn. En als het nodig is, dan zorgen we ervoor dat er toch een vangnet is, wanneer studenten gaan werken.”
HBO kent geen passend onderwijs
In het hoger onderwijs bestaat er niet zoiets als passend onderwijs. Er is ook geen budget voor studenten die extra zorg nodig hebben. Op dat terrein valt nog wel wat te verbeteren, vindt Machteld. Aan de andere kant is het hoger onderwijs wel inclusiever, want alle studenten studeren gewoon met en door elkaar. Machteld hoopt dat er in het PO en VO ook meer vaart wordt gemaakt met het inclusiever maken van het onderwijs. “Er is een beweging in het onderwijs naar meer inclusiviteit, maar het gaat ontzettend langzaam. Terwijl Nederland een van de weinige landen is waar regulier en speciaal onderwijs nog zo gescheiden bij. Bij ons worden kinderen echt uitgesorteerd, terwijl het toch veel mooier is als je gewoon met z’n allen naar school kunt?”
Intervisie gezocht!
Machteld Schölvinck is op zoek naar een intervisiegroepje. “Ik zoek professionals die zich ook bezighouden met jongvolwassenen met autisme. Dat kunnen mensen zijn in het onderwijs of in de GGZ. Maar het mag bijvoorbeeld ook een orthopedagoog-generalist zijn die bij het ministerie werkt. Ik zou het ook leuk vinden om samen na te denken over een inclusievere vorm van Hoger onderwijs.” Interesse? Mail naar nieuwsbrief@nvo.nl
Tekst: Raymond Krul
